Basic HTML Version
BezmiâlemAktüel 2014 /
9
Alibeyköy Bezmiâlem Çeşmesi
Valide Sultan’ın eşi II. Mahmud’un “ruhunu ihya” için
yaptırdığı bugün mevcut olmayan çeşmenin bir du-
vara monte edilmiş halde bulunan kitabesinden inşa
tarihini tespit etmek mümkün değildir.
Silivrikapı’da Abdullah Ağa-Bezmiâlem Çeşmesi
(1257/1841).
Bâlâ Tekkesi civarında, Yeldeğirmeni sokağı ile Si-
livrikapı Yağhanesi sokaklarının kesiştiği köşede yer
almakta ve üzerinde daha sonra yapılmış olan ah-
şap bir ev bulunmaktadır. İlk kurucusu Babüssaade
Ağası Abdullah Ağa'dır. Zamanla harap olan çeşme
Bezmiâlem Valide Sultan tarafından 1257 yılında esas
üslübu değiştirilmeden tamir ettirilmiştir. Valide Sul-
tan’ın on dördüncü vakfiyesinden, suyunun devamlı
akması için 20 kuruş maaşla bir suyolcu tayin edil-
mesinin şart koşulduğu öğrenilmektedir. Çeşmenin
daha sonra yeniden tamire muhtaç hale gelerek 1325
(1907) yılında ll. Abdülhamid devrinde Saraylı Serfürü
Hanım’a “rahmet vesilesi” olmak üzere tamir edildiği,
cephenin sağındaki tarih kitabesinden anlaşılmakta-
dır:
Cephesi kesme taştan yapılan ve çeşme-ev mimari-
sinin nadir örneklerinden birini teşkil eden eser, klasik
Türk çeşme mimarisindeki özgün biçimini günümüz-
de de korumuştur. Çeşme önceleri Kırkçeşme suları-
na bağlı iken bugün musluğundan şehir şebeke suyu
akmaktadır.
Kasımpaşa’da Bezmiâlem Çeşmesi (1257 /1841).
Hacıhüsrev mahallesinin doğu sınırını teşkil eden İp-
likçi Sokağı üzerinde ve Sahaf Muhyiddin Cami’nin
(Karaimam Camii) önündedir. Kitabesinden Valide
Sultan tarafından tamir ettirilmiş olduğu anlaşılan
çeşmenin ilk kurucusu hakkında herhangi bir bilgiye
rastlanmamaktadır.
Çeşme barok üslupta ve kesme taştan yapılmıştır.
Üst kısmında demir desteklerin taşıdığı kavisli bir
mermer saçak bulunmaktadır. Kemerin altında gayet
uzun dikdörtgen şeklinde mermer bir ayna taşı vardır
ve uçları mızrak, ortaları kemer şeklinde kıvrılmış ba-
rak üslubunda kabartma yaprak motifleriyle süslüdür.
Asıl tekne taşı yok olmuştur. Önceleri Taksim suyun-
dan beslenen çeşmeye daha sonra şehir şebeke suyu
bağlanmış, ancak 1982 yılında tekrar kesilmiştir.
Topkapı’da Fatih Sultan Mehmed’in yaptırdığı
Çukur Çeşme
Fatih Sultan Mehmed İstanbul’u fethettiği gün Topka-
pı surlarından şehre girdikten sonra kapıya yakın bir
yerde, bir çeşme yapılmasını emretmişti. Sonradan
Çukur Çeşme ve Çarşı Çeşmesi diye şöhret bulan bu
hayrat zamanla harap olmuş ve Turunçluk menbından
gelen suyu kesilmişti. Bezmiâlem Valide Sultan, ket-
hüdası Mir Hasan’ı bu çeşmeyi tamir ettirmekle gö-
revlendirmiş ve çeşme 1851 yılında yeniden hizmete
açılmıştır. Bugün ortadan kalkan çeşmeler arasında
bulunmaktadır.
Bereketzade Çeşmesi
Bugün Galata Kuledibi Meydanı’nda Büyük Hendek
Caddesi ile Fırçacı Sokağı’nın kesiştiği noktada, Ga-
lata Kulesi’ni çeviren sur duvarına bitişik bulunan çeş-
me, defterdar Mehmet Efendi tarafından yaptırılmıştır.
Çeşme, yapıldığı 1732 tarihinden itibaren birçok kare-
ler onarım görmüştür Üzerinde yer alan kitabeden an-
laşıldığına göre Bereketzade Çeşmesi’ni 1260/1844
tarihinde Bezmiâlem Valide Sultan haznedar Azmice-
mal’e tamir ettirmiştir.
SEBİLLER
Medine’de Bezmiâlem Sebili
Bezmiâlem Valide Sultan’ın Medine’de Hz. Hamza
Türbesi’ne giden yol (Uhud’a giden yol) üzerinde satın
aldığı küçük bir arsaya, özellikle hacılar için on adet
bakır maşrapası bulunan bir sebil yaptırmış olduğu
vakfiyesinde kayıtlıdır.
Medine’de Bezmiâlem Sebili (1267/1851)
Bezmiâlem Valide Sultan’ın yukarıda zikredilen sebil
yakınında ve Şam Kapısı’nın dışında Sebil Bahçesi
diye bilinen bostan civarında, daha önce Vehhabi isti-
lası sırasında tamamen yıkılmış olan başka bir sebilin
yerine “tarz-ı nev üzre” daha büyük bir sebil yaptırdığı
yine vakfiyesinden öğrenilmektedir.
Kerbela’da Bezmiâlem Sebili (1263/1847)
Valide Sultan’ın Kerbela’daki Hz.Hüseyin’in türbesi
avlusunda çok güzel bir sebil yaptırmış olduğu, Ziver
Paşa’nın on iki beyitlik tarih manzumesinden öğrenil-
mektedir.