Basic HTML Version
BezmiâlemAktüel 2014 /
17
Trakya’nın kuzeyinde Karaburun kıyılarının hemen ge-
risinde bulunan Terkos Gölü İstanbul’un yaklaşık 50
km kadar kuzeybatısında yer alır ve yüzölçümü yak-
laşık 25 km
2
’dir. Maksimum derinliği 11 metre olan
göle, Durusu Gölü de denilmektedir. Eskiden Boğaz-
dere adı verilen bir akıntıyla suları Karadeniz’e boşa-
lan gölün deniz seviyesinden yükseltisi 5 metre olma-
sına karşılık bugün denize akıntısı yoktur. Bu nedenle
Terkos önceleri tuzlu bir lagün halindeyken, zamanla
suyu tatlılaşmıştır. Göl sularını boşaltan gideğenin
gölden ayrıldığı yere küçük bir set yapılmasıyla suyun
devamlı olarak denize gitmesi önlenmiş göl seviyesi
biraz yükseltilmiştir.
Kuzeyde göl ile deniz arasında kumsal ve alçak bir
set vardır. Gerçekte Terkos Gölü’nün bulunduğu yer
eski bir koydur. Gölün ilk bakışta dikkati çeken şek-
li de eskiden burada deniz istilasına uğramış deniz
ağızlarından başka bir şey olmayan koyların var oldu-
ğunu göstermektedir.
Terkos Gölü’nün akaçlama havzası küçük olmakla
beraber göle su taşıyan dereler fazladır (Kanlı Dere,
Bufalı Dere, Soğuksu Deresi, Eminçayın Deresi ve Ist-
ranca Deresi). Bunların en uzunu ve en çok su getire-
ni batıdan gelen Istranca Deresi’dir. Gölün esas çer-
çevesini oluşturan büyük koy, kumsal bir kıyı seti ile
denizden ayrıldıktan sonra, suyun hızla tatlılaşmasına
bu dereler olanak sağlamıştır.
Yıllarca Terkos Gölü’nden gelen suyla beslenen İs-
tanbul halkı için, su “Terkos” adıyla özdeşleşmiştir ve
İstanbullular suyu “Terkos” diye isimlendirmişlerdir.
İstanbul’a yeni yeni barajlar yapılıp kentin suyunun
büyük ölçüde Terkos dışından sağlanmaya başlama-
sına karşılık, bu alışkanlık devam etmiştir.
1883’e kadar Beyoğlu ve civarının su gereksinimi,
1732’de kurulan Taksim Suyu sistemi ile karşılanmak-
taydı. Artan nüfusla birlikte, daha fazla suya gereksi-
nim duyulması, Terkos Gölü’nden kente su getirme
fikrini ortaya çıkarmıştır. Bu amaçla Sultan Abdülaziz
Han döneminde, 1874’te yabancı bir şirketi temsil
eden Hariciye teşrifatçısı Kamil ile Mühendis Terno
adına 40 yıllık bir imtiyaz verilmiştir. Bu imtiyazla Ter-
kos Gölü’nden alınacak suyun Beyoğlu-Galata böl-
gesine ve Haliç’in öte yakasına (İstanbul) ve Boğaz’ın
Rumeli yakasına verilmesi, binaların abone kaydedil-
mesi yoluyla dağıtılması ve satılması kabul edilmiştir.
Ancak daha sonra bu imtiyaz halk arasında “Terkos
Şirketi” olarak bilinen ve gerçek adı “Dersaadet Ano-
nim Su Şirketi” olan bir Fransız şirketine devredilmiş,
1887’de düzenlenen bir anlaşma ile imtiyaz süre-
si 1882’den geçerli olmak üzere 75 yıla çıkarılmıştır.
Böylece şirketin belirli bir saha içinde kaynak, dere
ve yeraltı sularını toplayıp isale etmesini ve doğrudan
doğruya Terkos Gölü’nden alınacak suyu arıtılarak
şehre isalesi ve dağıtımı kabul edilmiştir.
Dersaadet Anonim Su Şirketi, 1883’te kurduğu pom-
pa istasyonuyla Terkos’un suyunu İstanbul’a iletirken,
Türkiye’de de ilk kez basınçlı su dağıtımı yapılmış
oluyordu. 1883’ten 1926’ya kadar Terkos Gölü kena-
Yıllarca Terkos Gölü’nden gelen suyla
beslenen İstanbul halkı için, su “Terkos”
adıyla özdeşleşmiştir ve İstanbullular suyu
“Terkos” diye isimlendirmişlerdir. İstanbul’a
yeni yeni barajlar yapılıp kentin suyunun
büyük ölçüde Terkos dışından sağlanmaya
başlamasına karşılık, bu alışkanlık devam
etmiştir.