Basic HTML Version
8
/ BezmiâlemAktüel 2014
Sultanahmet’te Üçler Çeşmesi (1259/1843).
Üçler mahallesine adını veren ve bugün yerinde olma-
yan Üçler Çeşmesi’nin de kurucusu Valide Sultan’dır.
Kitabesinden anlaşıldığına göre Bezmiâlem Valide
Sultan, Abdülmecid’den önce dünyaya gelip küçük
yaşlarda ölen Ahmed ve Mehmed adlarındaki iki oğlu
ile on üç yaşında vefat eden Abdülhamid adındaki
üçüncü oğlunun ruhlarının şad olması için bu çeşme-
yi yaptırmış ve adını da bu sebeple Üçler Çeşmesi
koymuştur.
Topkapı Bezmiâlem Çeşmesi (1259/1843).
Sultan ll. Mahmud’un “ruhunu ihya” için yaptırılmıştır.
İlk yapıldığında Beşiktaş'ta Yıldız Saat Kulesi’nin kar-
şısında, Yıldız Sarayı’nın duvarına yaslanmış durum-
da ve Taksim suyuna bağlı iken 1943-1945 yıllarında
yerinden sökülerek o sırada Topkapı surları dışında
yıkılmış halde bulunan Hüseyin Bey Çeşmesi’nin ye-
rine monte edilmiş ve suya kavuşturulmuştu. Ancak
1957-1958 yıllarında meydanın tanzimi sırasında bu-
radan da kaldırılarak 100 m. kadar ileride ve sur dı-
şında, Edirnekapı’dan gelerek Maltepe’ye dönen yo-
lun üzerindeki mezarlığın duvarı üstüne nakledilmiş,
günümüzde yoldan 2-3 m. kadar yüksekte ve susuz
kalmıştır. Çeşme ampir üslubunda inşa edilmiş olup
cephesi tamamen mermerdendir. Kitabenin üzerinde-
ki Sultan Abdülmecid’in kabartma tuğrası Cumhuri-
yet’in ilk yıllarında pek çok eserde olduğu gibi kazı-
narak silinmiştir.
Gureba-yi Müslimin Hastahanesi Çeşmesi
(1261/1845).
Bu çeşme, yine Bezmiâlem Valide Sultan’ın hayır
eserlerinden olan Gureba-yi Müslimin Hastahanesi
ile yanındaki cami için yaptırılmış ve bunlarla birlikte
hizmete açılmıştır. Önceleri Kırkçeşme suyunun geç-
tiği Şehremini-Tatlıkuyu semtinden gelen suyu uzun
zamandan beri kesilmiş durumdadır. Kitabenin üst
kısmında görülen üçgen şeklindeki dekorlu bir kısmın
içine Sultan Abdülmecid'in etrafı güneş huzmeleriyle
çevrilmiş ovalçerçeveli kabartma tuğrası yerleştiril-
miştir. Bunun altında mermer bir silme, onun da al-
tında kitabe taşı yer alır. Kitabe taşının alt kısmında
ise ikinci bir mermer silme bulunmakta ve bunu ayna
taşını çevreleyen iki yivli paye taşımaktadır.
Beşiktaş Cihannüma Mahallesinde Bezmiâlem
Çeşmesi (1262/1846).
Serencebey caddesini takip eden Serencebey Yoku-
şu’nda, Anber Ağa Cami'nin yanında duvara yaslan-
mış olduğu ve bir haznesi ile kitabesinin bulunduğu
kaydedilen çeşme bugün yerinde mevcut değildir.
Suyunun Taksim makseminden iki lüle olarak verildi-
ğine dair bazı kayıtlar mevcuttur.
Eldeki bilgilerden 1957 yılına kadar yerinde durduğu
ve suyunun da akmakta olduğu öğrenildiğine göre
çeşmenin daha sonra yol açma veya diğer inşa fa-
aliyetleri sırasında ortadan kaldırılmış olması muhte-
meldir.
Tarabya’da Bezmiâlem Çeşmesi (1269/1852-53).
Hayat Çeşmesi olarak da bilinen çeşmenin suyu
Soğuksu membaından gelmektedir. Mimari yönden
önemli bir özelliği yoktur. Geniş ve yüksek cephesi
kesme taştan yapılmıştır. Teknesinin iki tarafında uzun
yalaklar vardır. Mermerden olan ayna taşının üzerinde
ve tamir kitabesinin her iki tarafında kabartma motif-
ler bulunmaktadır. Çeşme duvarının üzerindeki Sultan
Abdülmecid’e ait tuğranın hemen altında inşa edildiği
yılı gösteren “1269” yazılıdır. Bunun altında yer alan
Lütfi imzalı iki mısralık kitabeden de Sultan ll. Abdül-
hamid tarafından 1319 (1901 -1902) yılında tamir etti-
rildiği anlaşılmaktadır.
Gureba-yi Müslimin Hastahanesi Çeşmesi / 1845